לקוטי שיחות חלק א/וישלח (י"ט כסלו)

לקוטי שיחות
חלק א
בראשית • נח • לך לך • וירא • חיי שרה • תולדות • ויצא • וישלח (י"ט כסלו) • וישב • מקץ • ויגש • ויחי • שמות • וארא • בא (ויו"ד שבט) • בשלח • ט"ו בשבט • יתרו • משפטים • תרומה • תצוה • פורים קטן • תשא • ויקהל • אדר • פקודי • ויקרא • זכור • פורים • צו • שמיני • תזריע • מצורע (שבת הגדול) • שבת הגדול • פסח • אחרי • קדושים • אמור • בהר • בחוקותי (ל"ג בעומר) • ל"ג בעומר

פרשת וישלח וי"ט כסלו

א. אויפן פסוק עם לבן גרתי, זאָגט רש"י, ותרי"ג מצות שמרתי. איז ניט פאַרשטאנדיק אין דעם: א) די שייכות פון דעם דרש אויפן פסוק – ותרי"ג (אותיות גרתי) מצות שמרתי – צום פשוט'ן פשט פון פסוק, גרתי מלשון גירות? ב) וואָס איז געווען נוגע מודיע זיין עשו'ן אַז ותרי"ג מצות שמרתי? ג) וואָס איז די תורה – הוראה – פון דעם פאַר אונז?

ב. דער פירוש פון עם לבן גרתי איז, אַז אַלע ענינים פון לבן הארמי – אַלע גשמיות'דיקע זאַכן, שור וחמור צאן ועבד ושפחה, זיינען ביי אים געווען מער ניט ווי – גרתי – גירות. אַ פרעמדע זאַך. ס'איז ניט זיין ענין.

זיין היים איז די נשמה און די ענינים פון תורה ומצות, און די אַלע גשמיות'דיקע זאַכן זיינען מער ניט ווי גירות.

און דאָס איז אויך וואָס ער זאָגט ווייטער אין דער סדרה, ויבן לו בית ולמקנהו עשה סכות: "לו", צו אים, ד. ה. צו זיין עצם – נשמה מיט אירע ענינים – האָט ער געבויט אַ "בית", דירת קבע. "ולמקנהו", צו די גשמיות'דיקע זאכן וואָס זיי זיינען "צוגעקויפטע" (וואָרום די נשמה מצד עצמה – ובפרט הנשמה למעלה דאַרף עס ניט האָבן און נאָכמער, זיי האָט ניט קיין שייכות צו דעם, מער ניט וואָס קומענדיק למטה קויפט זי איין דברים גשמיים), "עשה סכות" – דירת עראי.

– כ"ק מו"ח אדמו"ר האָט דערציילט אין אַ שיחה אַ וואָרט פון דעם מעזריטשער מגיד וואס ער האָט געזאָגט אַז אין דער היים איז אַנדערש, אין דער היים דארף מען טאַקע אַלץ האָבן, אָבער אין וועג מאַכט ניט אויס אַז ס'איז ניט אַזאַ שיינע דירה און עס זיינען ניט אַזוינע שיינע מעבל, ער איז דאָך אין וועג. –

לויט דעם וועט מען פאַרשטיין די שייכות פון דעם פּשט הפסוק מיטן דרש הפסוק: מצד דעם וואָס עם לבן גרתי, וואָס די גשמיות'דיקע זאַכן זיינען ביי אים געווען בבחינת גירות, דורך דעם האט די גשמיות ניט מבלבל געווען (געשטערט) צו די רוחניות, און ער האָט געקענט דורכפירן דעם – ותרי"ג מצות שמרתי.

ג. נאָך מערער: דורך דעם וואָס די דברים הגשמיים זיינען אין אַן אופן פון גירות, איז ניט נאָר וואָס די גשמיות שטערט ניט צו רוחניות נאָר די רוחניות ווערט נמשך אויך אין גשמיות, ביז די גשמיות ווערט רוחניות און קדושה.

ווי ער פירט אויס אין פסוק ויהי לי שור וחמור צאן ועבד ושפחה – דאָס אַלץ איז געוואָרן – לי, צום עיקר ועצם פון יעקב'ן.

ד. אין מדרש אויפן פסוק ויהי לי שור וחמור צאן ועבד ושפחה, זאָגט ער, חמור זה מלך המשיח שנאמר עני ורוכב על חמור וגו'.

ביאת המשיח איז אָפּהענגיק פון עבודת הבירורים. ד. ה. אַז דורך דעם וואָס יעדער איד וועט מברר זיין זיין גוף און נפש הבהמית און זיין חלק אין עולם, און אויסנוצן זיי אין קדושה, דורך דעם וועט מען ממשיך זיין די גילויים פון לעתיד.

און דאָס איז דער המשך פון די פסוקים, עם לבן גרתי גו' ויהי לי שור וחמור – דורך דעם וואָס ביי יעקב'ן זיינען געווען די גשמיות'דיקע זאַכן בבחינת גירות און ער האָט זיי געמאַכט כלים צו אלקות – גרתי כפשוטו, וואוינען אין זיי – דורך דעם איז ער שוין געווען גרייט צו משיח'ן – ויהי לי גו' וחמור זה מלך המשיח.

און צוליב דעם האט ער געשיקט מלאכים צו עשו'ן, דערציילן אים, אז ער האָט שוין דורכגעטאָן אַלע בירורים, און איז גרייט צו משיח'ן, רעכענענדיק, אַז אויך עשו איז שוין לאחר הבירור, און אויך מצד עשו'ן קען שוין קומען די גאולה.

אויף דעם האָבן אים די מלאכים געענטפערט, באנו אל אָחיך אל עשו. פון דיין זייט איז ער שוין "אחיך" – ביסט שוין גרייט צו דער גאולה, אבער ער פון זיין זייט איז נאָך "עשו", קודם הבירור ובמילא קען נאָך ניט קומען די גאולה.

ה. תורה און אירע הוראות זיינען אייביק, פאַר יעדן אידן, אין יעדער צייט און אין יעדן אָרט.

די הוראה פון דעם אַלעם איז:

יעדער איד דאַרף וויסן, אַז אַפילו אויב מצד דעם אַרום, מצד דער וועלט, איז נאָך ניט ראוי עס זאל שוין קומען די גאולה, וואָרום די וועלט איז נאָך ניט מבורר (נאָך ניט אויסגעאיידלט), אָבער ער פון זיין זייט – דאַרף צוגרייטן זיך מיט אַלע זיינע ענינים, צאן ועבד ושפחה, צו דער גאולה שלימה.

און די הכנה צו דעם איז – עם לבן גרתי. ער דאַרף וויסן אַז גאַנץ עולם הזה איז מער ניט ווי גרתי. גר אנכי בארץ.

די גאַנצע ימי שנותינו בהם שבעים שנה ואם בגבורות שמונים שנה, והיו ימיו מאה ועשרים שנה, זיינען מער ניט ווי גרתי, און דעמאָלט איז די גשמיות ניט קיין סתירה צו רוחניות, און דורך דעם האט ער שור וחמור צאן ועבד ושפחה אויך אין גשמיות.

און דורך דעם וואָס ער גרייט צו זיך מיט זיינע ענינים צו דער גאולה, פועל'ט ער עס אויך אין וועלט, וואָרום דער עולם איז אַ שקול (גלייך אויף גלייך), במילא איז מיט איין גוטער פעולה וועט ער מכריע זיין די גאַנצע וועלט, און ברענגען די גאולה אין דער גאַנצער וועלט.

און ווי דער רמב"ם פסק'נט: ישראל שעושים תשובה מיד נגאלים (ווען אידן טוען תשובה ווערן זיי גלייך אויסגעלייזט). און דער אַלטער רבי איז מוסיף: תיכף ומיד. במילא איז ניט קוקנדיק אויפן מצב פון וועלט, קען ער דורך תשובה פועל'ן די גאולה הפרטית ביי זיך, און אויך די גאולה הכללית אין דער גאַנצער וועלט.

ו. אַלע ענינים זיינען דאָך בהגחה פרטית. די גאולה פון אַלטן רבי'ן מיט חסידות – י"ט כסלו תקנ"ט – איז געווען אין דער וואָך וואָס נאָך שבת פ' וישלח, אין וועלכער עס זיינען די אויבנדערמאָנטע הוראות.

חסידות גיט יעדן אידן דעם כוח אויף ניט רעכענען זיך מיט דעם מצב פון וועלט, דורכטאָן ביי זיך די עבודה פון עם לבן גרתי, ובמילא צוקומען צום ויהי לי גו' וחמור זה מלך המשיח.

חסידות איז אַ הכנה און אַ כלי צום גילוי המשיח, אַז דורך יפוצו מעינותיך חוצה איז קא אָתי מר, במהרה בימינו.

(מלוקט משיחות ש"פ וישלח, תשט"ז־ח"י)

ז. אין דעם דערמאנטן מדרש שטייט: וחמור זה מלך המשיח. איז ניט פארשטאנדיק פארוואס האט יעקב מרמז געווען די גאולה העתידה אין דעם ענין פון חמור דוקא? עס שטייט דאך אין גמרא כתיב וארו עם ענגי שמיא גו' (אז משיח וועט קומען דורך א וואלקן) וכתיב עני ורוכב על חמור (אז משיח וועט קומען אויף א חמור)? זכו עם ענני שמיא לא זכו עני רוכב על חמור (אז אידן זיינען זוכה וועט משיח קומען דורך א וואלקן, אויב ניט — אויף אן אייזל). איז לויט דעם נאך מער שווער, אז דאס וואס יעקב איז געווען גרייט צו דער גאולה העתידה איז דאך דאס געווען מצד דער שלימות פון זיין עבודה — "זכו", — איז פארוואס האט ער מרמז געווען משיח'ן ניט אין ענין פון ענן נאר אין דעם ענין פון רוכב על חמור דוקא?

ח. אין פרקי דרבי אליעזר שטייט אז דער חמור וואס עס שטייט ביי משיח'ן "עני ורוכב על חמור", איז דאס דער זעלבער חמור וואס עס שטייט ביי משה רבינו, וירכיבם על החמור, און דער זעלבער חמור וואס עס שטייט ביי אברהם אבינו, ויחבוש את חמורו.

דאס הייסט אז אברהם, משה מיט משיח'ן זיינען א המשך פון דעם זעלבן ענין, אברהם האט אנגעהויבן שני אלפים תורה, משה רבינו האט מקבל געווען די תורה מסיני און איבערגעגעבן צו כל ישראל (הגם דער פסוק וירכיבם על החמור איז געזאגט געווארן פאר מתן תורה, אבער דאס שטייט דאך ביי דעם ענין פון יציאת מצרים וואס ס'איז א הכנה צו מתן תורה, ווי עס שטייט בהוציאך את העם ממצרים תעבדון את האלקים על ההר הזה), און דער תכלית פון מתן תורה וועט נתגלה ווערן דורך מלך המשיח.

ט. פונדעסטוועגן איז דא א חילוק צווישן דעם שימוש (באנוצן זיך) פון אברהם'ן מיטן חמור און דעם שימוש פון משה'ן, ביז דעם שימוש פון משיח'ן.

ביי אברהם'ן שטייט אז דעם חמור האט ער גענוצט אויף די עצים ומאכלת (די האלץ און מעסער), ער אליין מיט זיינע נערים זיינען געגאנגען צו פוס, נאר די עצים ומאכלת — ענינים וואס העלפן צו צום מענטשן — האט ער אוועקגעלייגט אויפן חמור.

ביי משה רבינו שטייט, ויקח את אשתו ואת בניו וירכיבם על החמור — אשתו ובניו זיינען א סך נענטער צום מענטשן ווי עצים ומאכלת, ווארום אשתו איז דאך עזר כנגדו, כגופו דמיא, און ברא כרעא דאבוה, וואס ירך איז דער נידעריקער טייל פון דעם מענטשן אליין.

ביי משיח'ן שטייט עני ורוכב על חמור, משיח אליין וועט זיין רוכב על חמור.

י. דער ענין פון שימוש ורכיבה (רייטן) אויפן אייזל איז וואם דורך דעם קען קומען דער מענטש מיט זיינע ענינים אין, אן ארט, וואס מצד זיין הויכקייט אדער ווייטקייט, קען מען אן דעם חמור ניט צוקומען אַהין.

אזוי איז אויך בענין רכיבה על ההמור אין רוחניות.

— וואס חמור ווייזט אויף "חומר", ווי עס איז באוואוסט דער טייטש פון בעל שם טוב אויפן פסוק כי תראה חמור גו' —

ד.ה. אז דורך אויסאיידלען און אויסלייטערן די חומריות און גשמיות קען מען צוקומען און אויפהויבן זיך צו אזא מדריגה וואס די נשמה מצד עצמה קען אהין ניט צוקומען, אזוי ווי עס שטייט ורב תבואות בכח שור.

יא. אין די צייטן פון אברהם אבינו, — דער אנפאנג פון די שני אלפים תורה, ד.ה. אין אנפאנג פון דער עבודה, — האט דער גשם און חומר נאך ניט געקענט מעלה זיין דעם אדם אליין, ווארום דער גשם אליין איז נאך ניט געווארן, קדושה, ווי עס ווערט דערקלערט אין פילע ערטער אז עס איז נאך געווען די גזירה פון בני רומי לא ירדו כו', עס האט געקענט פועל זיין מער ניט ווי אין די זאכן וועלכע העלפן צו — עצים ומאכלת — אז דורך דער עבודה פון מברר זיין דעם גשם, זאלן זיי אין יענער צייט צוהעלפן צו קדושה.

ביי משה רבינו איז דורבן חמור געווארן אן עלי' אין די ענינים התחתונים פון דעם מענטשן אליין, ווארום נאך גלות מצרים און מתן תורה איז געווארן א זיכוך אויך אין חומה פון וועלט, ביז אז דער גשם אליין ווערט קדושה דורך דער מצוה.

— און ווי עס איז באוואוסט דער אונטערשייד צווישן פאר מתן תורה און נאך מתן תורה. פאר מתן תורה איז דער גשם ניט געווען קיין כלי וועלכע פאראיינציקט זיך מיט רוחניות, און די עבודה איז באשטאנען נאר אין דעם אז די וועלט זאל ניט מנגד זיין, און אפילו מסייע זיין צו די המשכות שעל ידי העבודה, אבער אז דער גשם אליין, בפנימיותו זאל ווערן קדושה, דאס איז געווארן על ידי מתן תורה.

אזוי ווי ביי די מקלות ורהטים פון יעקב, הגם אז דורך דער עבודה פון מקלות און רהטים איז נמשך געווארן אן אור אזוי ווי דורך דער מצוה פון תפילין, אבער ס'איז ניט געווען אין א פנימיות ובקליטה, והראי', אז נאך דער עבודה איז ניט געבליבן קיין אור אין די מקלות, ווייל אויך פריער איז דאס ניט געווען בדרך קליטה והתאחדות.

אבער נאך מתן תורה, אז מען טוט א מצוה מיטן גשם, ווערט דער גשם אליין קדושה, ד.ה. גשמיות העולם ווערט א כלי צו אלקות. אבער פונדעסטוועגן איז אויך דאן די עלי' געווען, מער ניט ווי אין די חלקים התחתונים של האדם — אשתו (כגופו) ובניו (ברא כרעא דאבוה), ביז אין די כחות הגלוים פון דער נשמה שירדו למטה ונתלבשו בגוף (וועלכע טוען זיך אן אין א גוף). —

אבער אין ביאת המשיח וועט זיך אויפטאן א טיפערער ענין: עני ורוכב על חמור, עס וועט זיך אנטפלעקן די מעלה פון גוף איבער דער גשמה — אשת חיל עטרת בעלה, אפילו אין חי' יחידה שבנפש וועט זיך אויך אויפטאן אן עלי' דורכן בירור פון דעם חומר.

אין ביאת המשיח וועט נתגלה ווערן דער אמת'ער שרש פון יש הנברא, וואס די אמיתית פון יש הנברא איז דער יש האמיתי, דערפאר איז דורך בירור החומר, בירור יש הנברא — וועט זיך אויפטאן אן עלי' אויך אין דעם עצם הנשמות.

יב. דאס איז אויד דער רמז אין דעם מאמר רז"ל: זכו עם ענני שמיא לא זכו עני ורוכב על חמור — "זכו", דורך דער עבודה אין דברים זכים ורוחניים (קלארע און רוחניות'דיקע זאכן), וועט זיין עם ענני שמיא, א גילוי בדרך אור ישר מלמעלה למטה; "לא זכו", אויב די עבודה איז אין ענינים וועלכע זיינען נאך ניט אויסגעלייטערט, ד.ה. ענינים גשמיים וחומרים, און מען וועט זיי מברר ומזכך זיין, דעמאלט וועט זיין דער גילוי פון עני ורוכב על חמור, דער גילוי בדרך אור חוזר מלמטה למעלה, אז דורכן חמור וועט מען צוקומען אין אן ארט וואס די נשמה מצד עצמה קען אהין ניט צוקומען.

און דאס איז וואס יעקב האט געזאגט ויהי לי שור וחמור, מצד זיין עבודה, דוקא מיט לבן'ען — צו מברר צו זיין די דברים הגשמיים והחומריים — איז ער געווען גרייט צום העכסטן גילוי פון עני ורוכב על חמור.

יג. כ"ק מו"ח אדמו"ר האט דערציילט: בשעת דער אלטער רבי איז געזעסן אין תפיסה האט אים אויסגעפארשט דער טאווארישטש־מיניסטער, ד.ה. דער פארטרעטער פון מיניסטער, וועלכער איז געווען בקי אין תנ"ך און א געלערנטער אין אידישע ענינים. איינע פון די שאלות וואט ער האט געשטעלט דעם אלטן רבי'ן איז געווען וועגן דעם פשט פון פסוק: "ויקרא ה' אלקים אל האדם ויאמר לו איכה", צי דען האט דער אויבערשטער ניט געוואוסט וואו אדם הראשון געפיגט זיך וואט ער האט אים געפרעגט איכה? האט אים דער אלטער רבי געענטפערט, לויט פירוש רש"י. זאגט אים דער מיניסטער: וואס רש"י זאגט ווייס איך אליין, איך וויל אבער הערן א פשט פון דעם רבי'ן. האט אים דער אלטער רבי געענטפערט: בשעת א מענטש איז אלט אזוי פיל יאר למשל, — זאגנדיק דערביי די גענויע צאל יארן פון דעם מיניסטער — פרעגט אים דער אויבערשטער: "איכה", וואו ביסטו? צי ווייסטו אויף וואס דו ביזט באשאפן געווארן אויף דער וועלט, וואס דו דארפסט טאן און וואס דו האסט געטאן?

און כ"ק מו"ח אדמו"ר האט אויסגעפירט: דעם אלטן רבי'נס ענטפער צום מיניסטער האט אים — דעם אלטן רבי'ן — אפגעראטעוועט פון כלות הנפש (נשמה־אויסגאנג), ווארום דער אלטער רבי איז געווען בשמחה גדולה וואס ער האט זוכה געווען זיצן אין תפיסה און זיך מוסר נפש זיין פאר תורת הבעש"ט והרב המגיד, ער האט דערפון געהאט א גרויסן תענוג ביז כלות הנפש. נאר בשעת ער האט זיך באטראכט אז דער אויבערשטער פרעגט ביי יעדער מענטשן: "איכה"? צי האט ער אויפגעטאן וואס ער דארף אויפטאן, האט דאס אויף אים פועל געווען ער זאל בלייבן למטה — א נשמה אין' גוף, און דורכפירן די ענינים צוליב וועלכע זיין נשמה איז אראפגעקומען למטה.

יד. אן ענין וואס האט פאסירט ביי נשיאינו רבותינו הקדושים, וואט א נשיא ורועה ישראל האט אונז דערציילט און איבערגעגעבן — איז אן הוראה לצאן מרעיתו פאר עדת החסידים, און דורך זיי — פאר אלע אידן.

יעדער איד דארף וויסן אז די שאלה איכה — פרעגט מען ביי יעדן איינעם שטענדיק, פון דעם גדול שבגדולים ביז דעם קטן שבקטנים (דעם גרעסטן ביז דעם קלענסטן). נאר די שאלה קומט צו יעדער איינעם לויט זיין מהות.

ביי איינעם מאנט מען מיט דער שאלה "איכה" — אפהאלטן זיך פון כלות הנפש, (לויט ווי עס שטייט ביי בני אהרן בקרבתם לפני ה' וימותו) נאר ער זאל טאן זיין שליחות ועבודה דא למטה אויף אויספירן די כוונה פון דירה בתחתונים.

און ביי איינעם מאנט מען מיט דער שאלה "איכה", ער זאל זיך ניט אריינלאזן אין תאוות והדומה וואס דורך דעם וועט ער אראפפאלן אין גאנצן, נאר ער זאל זיך שטארקן אין לערנען תורה און מקיים זיין מצוות.

און אט־דער מאנען — איז א נתינת כוח, אז יעדער איינער זאל דורכפירן זיין עבודה און אויספירן די כוונה צוליב וואס ער איז באשאפן געווארן, בשמחה ובטוב לבב.

טו. וועגן דער שייכות פון דער שאלה "איכה" צום מאסר פון אלטן רבי'ן קען מען אפשר זאגן:

דעם אלטן רבי'נס מאסר איז געקומען מצד דעם קטרוג וואס ס'איז געווען דעמאלט אויף דעם גילוי רזין דאורייתא (סודות התורה) — תורת החסידות.

בשעת דער אלטער רבי האט מגלה געווען און מפרסם געווען רזין דרזין דאורייתא צו אלע אידן, דורך דעם וואס ער האט זיי אראפגעטראגן אין שכל וחב"ד פון נפש האלקית, און דורך דעם קומט עס אראפ אויך אין חב"ד דנפש השכלית ונפש הבהמית, ביז עס זאל דערנעמען און דורכנעמען אויך דעם גוף הגשמי, איז געווארן אויף דעם א קטרוג למעלה, און מצד דעם איז אראפגעקומען אויך דער קטרוג אין מאסר למטה.

אזוי אויך דער נצחון און גאולה וואס ס'איז געווען דא למטה — איז דאס געווען מצד דעם וואס למעלה האט מען געגעבן רשות — א כוח און א ציווי — אויף צו אנטפלעקן רזין דרזין ביז אין מענטשלעכן שכל, און מצד דעם איז געקומען אויך דא למטה די גאולה פון אלטן רבי'ן און תורת החסידות.

ווי קען דאס אבער זיין אז מען זאל נעמען רזין דרזין און אראפטראגן זיי אין מענטשלעכן שכל בהתיישבות? רזין דרזין דארפן דאך פועל זיין אן ענין פון כלות הנפש און היפך פון התיישבות?

נאר בשעת דער אלטער רבי — אין זיין מעמד פון כלות הנפש — האט דערהערט דעם "איכה", די שאלה וואס מען פרעגט מלמעלה צי האט מען דורכגעפירט די כוונת הבריאה צו מאכן לו יתברך דירה בתחתונים, — גיט עס א כוח, אז די תחתונים ווי זיי זיינען במציאותם זאלן זיי זיין א דירה צו עצמות.

דאס האט אראפגענומען אלע הגבלות, ווארום ווען מען טוט עס ניט אליין נאר מען טוט עס בשליחותו (של מקום) און מיט'ן כוח פון דעם וואס רופט "איכה", וואס דאס איז עצמות — נמנע הנמנעות ונושא הפכים, טראגט מען אראפ אויך סתים דאורייתא אז עס זאל קומען בגילוי, וואס דאס איז מעורר ומגלה דעם סתים שבנשמה ווי זי איז פארבונדן מיטן סתים דקודשא כריך הוא.

(משיחת י"ט כסלו, תשח"י)

טז. וועגן חודש כסלו שטייט, אַז ער איז ווי חודש סיון. סיון איז דער דריטער חודש פון ניסן, וואָס ניסן איז אויך ראש השנה, ווי עס שטייט במשנה, אַזוי איז אויך חודש כסלו דער דריטער חודש פון דעם ראש השנה – וואָס אין תשרי.

דער חילוק פון ניסן און תשרי איז, ניסן איז עבודת הצדיקים. וואָרום יציאת מצרים איז אַן ענין פון גירות, וגר שנתגייר כקטן שנולד דמי, ער האָט ניט קיינע חטאים און קיינע ענינים וואָס זיינען ניט ווי עס דארף צו זיין, וואָרום ער איז כקטן שנולד.

און חודש סיון וואָס ער איז דער דריטער חודש פון ניסן, איז דער זמן פון מתן תורה.

תשרי אין עבודת בעלי תשובה. כסלו, וואָס ער איז דער חודש השלישי פון תשרי, איז מתן תורה – דער גילוי פון פנימיות התורה.

אַזוי ווי דער ענין פון תשובה, הגם אַז תשובה איז העכער פון תורה, וואָס דערפאַר העלפט תשובה אויך אויף אַן ענין וואָס ער האָט פוגם געווען אין תורה,

פונדעסטוועגן איז דעם ענין התשובה גופא נעמט מען אַרויס פון תורה,

אַזוי אויך אין דעם ענין פון גילוי פנימיות התורה, וואָס דאָס איז אין חודש כסלו, איז דאָס גופא נעמט זיך אויך פון מתן תורה שבסיון. וואָרום בשעת מתן תורה בסיון – האָט מען געגעבן אַלע ענינים פון תורה, אַפילו די תורה וואָס משיח וועט לערנען און מגלה זיין, וואָס דאָס איז דער טיפסטער ענין אין תורה, ווי ער זאָגט אין מדרש, אז תורה דעכשיו (פון איצט) איז הבל לגבי תורתו של משיח, איז אויך דאָס האָט מען געגעבן בשעת מתן תורה פון סיון.

אָבער פונדעסטוועגן, איז פנימיות התורה געווען בהעלם (פאַרבאָרגן) אין מתן תורה שבסיון און דער גילוי פון פנימיות התורה איז בחודש כסלו, דער חודש השלישי פון חודש תשרי, עבודת התשובה, וואָס דעמאָלט בחודש כסלו איז דער גילוי פון פנימיות התורה און הפצת מעיינות חוצה, וואָס דאָס איז אַן הכנה צום גילוי המשיח.

יז. מצד דעם וואָס חודש כסלו איז אַ זמן פון גילוי־תורה, אַ נייער גילוי אין תורה, עס איז נתגלה געוואָרן פנימיות התורה, מצד דעס קומט אויך אַראָפּ אין וועלט, אַז בחודש כסלו איז מאיר אין וועלט אַ נייער גילוי, – דער ענין הניסים.

חסידות איז גוט מבאר דעם ענין אז באמת איז הנהגת הטבע אויך נסים, נאָר דער חילוק איז: טבע איז אַ גילוי וואָס איז פאַראַן שטענדיק, איז מצד דעם הרגל זעט זיך ניט אָן דער נס, ביז וואַנען אַז מען קען מיינען, אַז עס איז אַ בירה בלא מנהיג ח"ו, אָבער בשעת עס קומט אַ נס, וואָס מען איז ניט איינגעוואוינט אין דעם, דעמאָלט איז דאָס בגילוי, וואָס דאָס איז דער ענין הנסים, אַז עס איז אַ גילוי חדש.

און דערפאַר איז כסלו אַ חודש פון נסים. ווייל עס איז דאָך אַ זמן פון אַ גילוי חדש אין תורה, און אסתכל באורייתא וברא עלמא, ווערט דאָס נמשך אויך אין וועלט, אַז אויך אין דער הנהגה פון עולם איז דאָס אַ זמן פון נסים, אַ גילוי חדש.

דערפאַר איז געווען בחודש כסלו דער נס פון חנוכה, וואָס דער נס איז בשמן – רזין דרזין – און אַ גילוי נעלה ביותר (גאָר אַ הויכער גילוי). ווי דער רמב"ן שרייבט אין נאָמען פון מדרש, אַז דער אויבערשטער האָט געזאָגט צו אהרן, שלך גדולה משלהם. די נרות חנוכה זיינען העכער פון נרות המקדש, ווארום נרות המקדש זיינען ניט קיימים אויף אייביק און נרות חנוכה זיינען קיימים לעולם (אייביק).

און אַזוי אויך שפעטער איז געווען דער נס פון י"ט כסלו, פון הפצת תורת החסידות וואָס דאָס איז אויך אַן ענין וואָס איז קיים לעד ולעולמי עולמים, ווייל הפצת מעיינות החסידות איז אַ כלי און אַ הכנה צו גילוי המשיח.

(משיחת ש"פ תולדות, תשי"ז)

הערות שוליים