לקוטי שיחות חלק א/ויגש

לקוטי שיחות
חלק א
בראשית • נח • לך לך • וירא • חיי שרה • תולדות • ויצא • וישלח (י"ט כסלו) • וישב • מקץ • ויגש • ויחי • שמות • וארא • בא (ויו"ד שבט) • בשלח • ט"ו בשבט • יתרו • משפטים • תרומה • תצוה • פורים קטן • תשא • ויקהל • אדר • פקודי • ויקרא • זכור • פורים • צו • שמיני • תזריע • מצורע (שבת הגדול) • שבת הגדול • פסח • אחרי • קדושים • אמור • בהר • בחוקותי (ל"ג בעומר) • ל"ג בעומר

פרשת ויגש

א. אויפ'ן פסוק ויגש אליו יהודה זאגן רז"ל אז אין דער דאזיקער הגשה (דערנענטערן זיך) צו יוסף'ן, איז יהודה געווען גרייט אויף אלץ, אויך אויף מלחמה.

פארוואס האט יהודה אזוי שטארק זיך איינגעשטעלט פאר בגימין'ען, זאגט דער פסוק ווייטער "כי עבדך ערב את הנער". און דערפאר איז ער געווען גרייט אויך אויף מלחמה.

אין פלוג, ווי אזוי איז געווען רעכט ביי יהודה'ן מלחמה האלטן מיט יוסף'ן, בשעת אז יהודה מיט זיינע ברידער זיינען געווען א קליינע צאל און יוסף איז געווען דער הערשער וואס האט געהאט אונטער זיך גאגץ מצרים?

אמת טאקע, אז יהודה איז געווען א גבור, אבער יוסף מיט זיינע קינדער זיינען דאך געווען נאך גרעסערע גבורים, ווי עס ווערט דערציילט אין מדרש, אז בשעת יהודה מיט די ברידער האבן געגעבן א קלאפ מיט די פיס אז גאנץ מצרים איז אויפגעטרייסלט געווארן, האט יוסף אויך געוויזן אזא גבורה, ביז אז יהודה האט געזאגט, זה גבור ממני — ער איז שטארקער פון מיר — היינט ווי איז ביי אים געווען רעכט צו האלטן מלחמה קעגן זיי?

נאר דער טעם אויף דעם איז: מצד דעם וואס יהודה האט גענומען אויף זיך די אחריות פון בנימין'ען — כי עבדך ערב את הנער — ער זאל אים צושטעלן צו יעקב'ן, איז ניט קוקנדיק אויף דעם וואס עס בלייבן דאך גאנץ די איבעריקע ברידער, האט ער זיך אבער מוסר נפש געווען אויך צוליב איין אידיש קינד, ווייל ער האט גענומען אחריות אויף זיך.

ב. און דאס איז אן אנווייזונג און א מוסר השכל פאר יעדער פאטער און מוטער, וואס דער אויבערשטער האט אויף זיי ארויפגעלייגט די אחריות פון יעדן איינעם פון זייערע קינדער, אז זיי דארפן זיך מוסר נפש זיין אפילו אויף איין קינד, אז מיט אים זאל ניט פאסירן דאס וואס עס דארף ניט פאסירן מיט א אידיש קינד.

און דורך דעם מס"נ אויף חינוך הבנים והבנות על טהרת הקודש, קומט מען צום אויספיר פון דער סדרה — ויפרו (און נאד מערער) וירבו (ביז צו) מאד.

(משיחת ש"פ ויגש, תשי"א)

ג. אויפ'ן פסוק ואת יהודה שלח גו' להורות לפניו גשנה, ברענגט רש"י אין נאָמען פון מדרש "לתקן לו בית תלמוד שמשם תצא הוראה.

בשעת דער אויבערשטער האָט געהייסן יעקב'ן גיין אין מצרים, האָט יעקב באוואָרנט פריער – לפניו – אַז דאָרטן זאָלן זיין ישיבות. הגם דער אויבערשטער האָט אים צוגעזאָגט אַז ער וועט מיט אים מיטגיין, "אנכי ארד עמך מצרימה ואנכי אעלך גם עלה", פונדעסטוועגן האָט יעקב זיך באַמיט צוגרייטען פריער ישיבות, און ערשט דאַן איז ער געגאַנגען אהין מיטן אויבערשטן, ווייל ישיבות איז דער יסוד און דער קיום פון אידן.

און די ישיבות וואָס יעקב אבינו האָט געגרינדעט, זיינען געווען די גאַנצע צייט וואָס אידן זיינען געווען אין מצרים, ווי די רז"ל זאָגן: מימיהן של אבותינו לא פרשה ישיבה מהם, היו במצרים ישיבה עמהם, שנאמר לך ואספת את זקני ישראל.

אין אַלע צייטן און אין אַלע ערטער וואו אידן זיינען געווען, אַפילו אין גלות מצרים, וואָס איז געווען זייער אַ שווערער גלות, זיינען געווען ישיבות וואו מען איז געזעסן און געלערענט תורה, ווייל, ווי געזאָגט פריער: ישיבות זיינען דער עקזיסטענץ פון אידישן פאָלק.

ד. גלות מצרים איז געווען דער שווערסטער גלות פון אַלע גלות'ן, אפילו פון דעם איצטערדיקן גלות, מצד כמה ענינים:

א) גלות מצרים איז געווען נאָך פאַר מ"ת. הגם אַז אויך דעמאלט האָט מען געלערענט תורה, ווי עס איז צו זען פון די פיל מאמרי רז"ל, אויך פון דעם מאמר גופא מימיהן של אבותינו לא פרשה ישיבה מהם, פונדעסטוועגן, וויבאַלד אַז די תורה וואָס זיי האָבן געלערנט איז געווען מיט זייער אייגענעם כוח, איז ווי הויך אַ נבראָ זאָל ניט דערלאַנגען – איז דאָס נאָר ביז שרש הנבראים, אָבער ניט העכער.

ב) גלות מצרים איז געווען דער ערשטער גלות ביי אידן, ובמילא איז דאָס געווען זייער שווער צו איבערטראָגן. ווי מיר זען אַז ווען עס טרעפט זיך ביי איינעם אַן אומגליק ר"ל, איז דעם ערשטן מאל דאָס זייער שווער איבערצוטראָגן, אָבער אַז דער זעלבער אומגליק טרעפט זיך ביי אים נאָך אַמאָל ר"ל, איז שוין ניט אַזוי שווער, וואָרום ער איז שוין "איינגעוואויגט" אין דעם.

ג) אין מצרים זיינען אַלע אידן געווען צוזאַמען. אין די שפעטערדיקע גלות'ן איז צדקה עשה הקב"ה בישראל שפזרן לבין האומות. אַז אידן געפינען זיך אין פאַרשידענע פּלעצער, איז אַז מען פּייניקט אידן אין איין פּלאַץ קען מען דערווייל איבערכאַפּן דעם אָטעם אין אַ צווייטן פּלאץ, און אויך העלפן די אידן וואָס געפינען זיך אין דעם שווערן מצב. דאַקעגן אין מצרים זיינען אַלע אידן געווען אין איין פּלאַץ און אונטער איין ממשלה.

ד) מצרים איז געווען זייער אַ שווערע לאַנד, אַז אפילו קיין עבד האָט ניט געקענט אַנטלויפן פון דאָרטן, און דאָ האָבן געדאַרפט ארויסגיין פון מצרים ששים רבוא לבד נשים וטף (זעקס מאָל הונדערט טויזנט אויסער פרויען און קינדער).

פונדעסטוועגן, ניט קוקנדיק אויף די אַלע שוועריקייטן, לא פרשה ישיבה מהם. עס זיינען געווען שטענדיק ישיבות אין וועלכע מען איז געזעסן און געלערענט תורה.

ה. מען האָט שוין גערעדט מערערע מאל, אַז תורה איז ניט ח"ו קיין היסטאָריע־בוך, נאָר יעדער ענין און סיפּור, אפילו יעדער אות פון תורה, איז אַן אָנווייזונג אין יעדער צייט און אָרט.

פאַראַן אַזעלכע וואָס טעַנה'ן, אַז איצטער איז ניט קיין צייט פון ישיבות, אין אַזא שווערן צושטאַנד איז גענוג אויך אַ תלמוד תורה, און אויב שוין יָא ישיבות, איז אָבער ניט קיין ישיבות ווי אַמאָל, א. א. וו.

אויף דעם איז די הוראה פון גלות מצרים: דאָרט, אין מצרים, איז געווען אַ סך אַ שווערערער צושטאַנד ווי איצטער, און פונדעסטוועגן האָט מען ניט געמאַכט קיין חשבונות און מען האָט געלערנט תורה. נאָך מערער: ניט נאָר וואָס מען האָט ניט געמאַכט קיין חשבונות פון דעם שווערן מצב פון גלות, מען האָט אויך ניט געמאַכט קיין חשבונות וואוהין די תורה דערלאַנגט, צי אין שרש הנבראים צי העכער. היינט איצטער אַז דער גלות איז אַ סך גרינגער ווי דעמאָלט, און דער לימוד התורה איז אַ סך העכער ווי דעמאָלט, דאַרף מען אַודאי ניט מאַכן קיין חשבונות און עס דאַרפן זיין ישיבות.

ו. די זעלבע זאַך איז בגוגע אויסהאַלטן ישיבות: פאַראַן אַזעלכע וואָס טעַנה'ן אַז איצטער איז אים ענג – ענג אין קאָפּ און ענג אין קעשענע, – אַז ער וועט אפּעסן, אָפּטרינקן און אויסשלאפן זיך, און עס וועט אים ווערן ברייטער אין קעשענע, דעמאָלט וועט ער געבן אויף דער ישיבה, און ער וועט נאָך פּראַווען מסירת נפש, און געבן אויך זיינע קינדער אין ישיבה, ביז דרייצן יאר.

דאַרף מען אים זאָגן: מצרים איז געווען אַ סך אַ שווערערער גלות. מען האָט אפילו קיין אייגענע קש – שטרוי – ניט געהאַט און מ'האָט געדאַרפט ארומגיין אין אַ פרעמדע מדינה זוכן שטרוי, בשעת די נוגשים זיינען געשטאַנען מיטן בייטש איבערן קאָפּ און איבער דער פּלייצע, און פונדעסטוועגן – קיין אייגענע שטרוי איז טאַקע ניט געווען, אָבער ישיבות האָט מען אויסגעהאַלטן.

ז. אין גמרא איז פאַראַן אַ קלער, וואו איז ערגער פאַרביי צו גיין – דורך אַ גאַס פון זונות אָדער פאַרביי אַן עבודה זרה. אין פלוג, דאַרף מען פאַרשטיין – מילא גיין פאַרביי זונות טויג ניט מצד ראי', וואָרום ראי' אפילו אָן הרהור – איז מעורר כידוע, אָבער וואָס אַרט דאָס אַז ער וועט גיין פאַרביי אַן עבודה זרה? דער טעם פון ראי' איז דאָך דאָרטן ניט שייך, וואָרום וואָס וועט ער זען אויסער האָלץ און שטיינער? נאָר דער טעם איז: יעדער זאַך פּועל'ט אויף דעם אויר וואָס אַרום אים, און אין אַן אָרט וואָס ס'איז פאַראַן טומאה, איז אין יענעם אַויר דאָ המשכת הטומאה, און דער אַויר קען פּועל'ן אויפן מענטשן.

אַנטקעגן וואָס זאָג איך דאָס?

דער אַויר פון גאַס, אַז איצטער איז ניט קיין צייט אויף ישיבות – האָט גע'פּועל'ט אויך אויף אַ טייל תלמידי הישיבות.

עס זיינען דאָ תלמידים וואָס טענה'ן, אַז זיי איז שווער צו לערנען ווי מען באַדאַרף, ווייל זיי מוזן זיך פריער פאַרזאָרגן מיט פּרנסה. ער קען ניט לערנען רואיק, וואָרום עס דריקט אים שוין אין קאָפּ, מיט וואָס וועט ער מפרנס זיין די קינדער וואָס דער אויבערשטער וועט אים געבן נאָכדעם ווי ער וועט קומען צו דער צייט פון שידוכים, און מען וועט טאָן אין דעם, און ער וועט געפינען זיין בת גילו, און עס וועט זיין תנאים און דערנאָך חתונה און דערנאָך וועלן געבאָרן ווערן קינדער בשעה טובה ומוצלחת. אויך דאגה'ט ער וואָס וועט ער זיי איבערלאָזן נאָך הונדערט און צוואַנציק יאָר, ובמילא גייט ער שוין אַוועק אין גאַס – על כל פּנים זיין כוח העמקה גייט אַוועק – און טראַכט וועגן "תכלית" פון פּרנסה.

פון וואַנען קומט אַזאַ געפיל צו תלמידי הישיבות? – פון דעם אַויר פון גאַס כנ"ל. וואָרום, כאָטש, דער רבי דער שווער האָט געזאָגט, אַז די אייז (אין אַמעריקע) האָט זיך שוין גערירט, אָבער פונדעסטוועגן איז פאַראַן אַ חילוק און אַ מרחק אין דעם אייז פון "זיך גערירט", ביז אַז עס זאָל זידן און קאָכן מיט דעם הוי' אלקיך אש אוכלה הוא. דערצו זיינען נאָך אויך פאַרבליבן שיריים פון פריער, און דער סוג תלמידים כאַפּן פון די פריערדיקע שיריים.

ח. אַ לימוד זכות איז טאַקע דאָ אויף זיי, אַז דאָס קומט פון דער אַטמאָספער פון דער סביבה כנ"ל, אָבער עס דאַרף דאָך ניט זיין אַזוי. און אויך אויף דעם איז דאָ אַ הוראה מהנ"ל:

אין מצרים איז אויסער דעם וואָס עס איז געווען זייער אַ שווערער גלות כנ"ל, איז מען געווען אַזוי שטאַרק דערדריקט אַז מ'האט גאָר ניט פאַרנומען אַ מחשבה וועגן ארויסגיין פון גלות. בשעת משה רבינו האָט אָנגעזאָגט די בשורת הגאולה איז – ולא שמעו אל משה מקוצר רוח ומעבודה קשה, און פונדעסטוועגן, איז אפילו איידער משה איז געקומען און געזאָגט פּקדתי, האָט מען ניט געטראַכט חשבונות, וואָס וועט זיין דער "תכלית", נאָר מ'איז געזעסן אין ישיבות און געלערנט. איז מכל שכן איצטער דאַרף ניט איינגיין אין קאָפּ, "וואס וועט זיין דער תכלית", און מען דאַרף זיצן און לערנען ניט טראַכטנדיק קיין חשבונות.

ובפרט אַז איצטער איז די עבודה אַ סך אַ גרינגערע ווי דעמאָלט. ווי עס איז באַוואוסט אַז ר"ב ניצוצות פון די רפ"ח ניצוצות שנפלו, האָט מען מברר געווען אין גלות מצרים, ווי עס שטייט וגם ערב ר"ב עלו אתם און עס איז געבליבן ניט מער ווי פ"ו ניצוצות בגימטריא אלקים, און אויך פון די פ"ו ניצוצות גופא, האָבן אידן במשך הזמן, מיט שווייס און מיט בלוט, אַ סך פון זיי מברר געווען, און ס'איז געבליבן נאָר פּכים קטנים וואָס מ'דאַרף מברר זיין.

ובמילא איז דאָך די עבודה אַ סך אַ לייכטערע, ווייל: א) עס איז געבליבן נאָר אַ מיעוט צו מברר זיין. ב) עס איז פאַראַן דער סיוע הניצוצות וואט מ'האָט שוין מברר געווען.

(משיחת ש"פ שמות, תשי"ג)

ט. עס שטייט אין כתבי האריז"ל, אז דורך דעם "הא לכם זרע" וואס אין דעם איז אויך אנגעדייט אז יוסף האט זיי גענויט מל זיין זיך, האט מען מוסיף געווען חיות אין מצרים — קליפות, — ענין גלות מצרים. און אין הא לחמא עניא איז מרומז אויך די גאולה.

— דאס איז אויך דער טעם וואס נוסח האריז"ל אין דער פיסקא הא לחמא עניא איז — הא בצירי און ניט הא בקמץ.

(דער חילוק פון הא בקמץ ביז הא בצירי איז אויך אין פירוש: הא (בקמץ) לחמא עניא כו' איז דער טייטש: דאס איז די לחמא עניא וואס אכלו אבהתנא בארעא דמצרים, און הא (בצירי) לחמא עניא כו' איז דער פשט: נאט אייך לחמא עניא).

י. בכדי צו פארשטיין ווי אזוי דער "הא לחמא עניא" איז א באווארעניש און א תיקון אויף דעם "הא לכם זרע", דארף מען פריער דערקלערן דעם ענין פון דעם קלקול — שאדן — וואס עס איז ארויסגעקומען פון דעם וואס יוסף האט געזאגט, הא לכם זרע.

אין פלוג איז דאך ניט פארשטאנדיק פארוואס האט דער "הא לכם זרע", וואס יוסף האט געזאגט צו די מצריים, ניט געטויגט. על פי שכל דארף דאך אויסקומען, אז די הנהגה פון יוסף'ן בכלל וואס ער האט געזאגט הא לכם זרע, איז ניט נאר וואס עס האט ניט געדארפט ברענגען קיין חסרון, נאר אדרבה, נאך א מעלה. אויסער דעם וואס מיט דעם "ואת העם העביר" גו' — איבערפירנדיק די מצריים פון איין ארט צום צווייטן האט ער אראפגענומען די שאנד פון זיינע ברידער, מען זאל זיי ניט רופן גולים (גלות־מענטשן), איז דאך אויך ידוע אז דער ענין פון יוסף ברוחניות איז צדיק יסוד עולם און זיינע אלע עובדות זיינען געווען השפעות פון ג־טלעכקייט — איז דאך דאס די כוונה הרצוי' צו פארשפרייטן און משפיע זיין ג־טלעכקייט צו אלעמען, אפילו צו מצריים?

נאר דער ענין איז:

יוסף האט דאס געטאן מדעת עצמו. דערפאר איז כאטש ער האט טאקע גע'פועל'ט ביי די מצריים א דערנענטערונג צו קדושה, אבער וויבאלד ער האט דאס געטאן מדעת עצמו, האט עס געבראכט א הוספה פון חיות — לעבן — אין קליפות, ווייל מצרים, פון זייער זייט, זיינען נאך אינגאנצן ניט געווען ראוי צו דעם.

דאס האט געבראכט די שטארקייט פון גלות מצרים, וואס דאס איז דער פשט פון' הא לחמא עניא כו' בארעא דמצרים, אז דאס וואס יוסף האט געזאגט הא לכם זרע, איז געווען א סיבה אויף דער שטארקייט פון גלות מצרים.

ענלעך געפינט מען אויך ביי משה רבינו אז דורך דעם וואס ער האט מיטגענומען דעם ערב רב מדעת עצמו, האט דאס געבראכט דעם חטא פון עגל. ווי דער אויבערשטער האט אים געזאגט שחת עמך אשר העלית גו' — וואס דו האסט זיי ארויפגעבראכט.

יא. כ"ק מו"ח אדמו"ר שרייבט אין א סך פון זיינע בריוו, אויך איז דאס פאראן אין פארשידענע מאמרים, אז פון יעדער זאך וואס מען לערנט איז דער עיקר: ארויסנעמען פון דעם א בכן אין עבודה.

דער פריערדיקער ענין אין שייכות צו עבודה איז:

מען מאנט דאך שטענדיק, מען זאל מקרב זיין אלעמען, ניט רעכענענדיק זיך ווער עס זאל ניט זיין. אבער מען דארף שטענדיק געדענקען אז מען זאל אליין ניט אפטרעטן, און דער קירוב וואס מען איז יענעם מקרב דארף זיין אן קיינע פשרות חם ושלום אין תורה און מצוות.

און לויט דעם באוואוסטן ווארט, אז בשעת איינער טרינקט זיך רחמנא לצלן מוז מען אים ראטעווען, אבער מען דארף זיין פארזיכטיק אז מען זאל אליין ניט דערטרונקען ווערן ח"ו.

און ווי מען האט שוין אמאל גערעדט אין דעם פירוש פון דער משנה הוד. מתלמידיו של אהרן כו' אוהב את הבריות ומקרבן לתורה, אז אין דעם זיינען פאראן צוויי הוראות: א) מען דארף מקרב זיין אלעמען, אפילו בריות (ד.ה. אזעלכע וועלכע האבן ניט קיין אנדער זכות מער ניט ווי דאס וואס דער אויבערשטער האט זיי באשאפן); ב) דער אופן אין דעם דארף זיין "ומקרבן לתורה", ניט צופאסן די תורה לויט דעם גייסט פון די בריות, חס ושלום, נאר אדרבה, מקרב זיין די בריות צו תורה — תורה תמימה אן קיינע פשרות. אזוי אויך בנוגע מנהגי ישראל ווארום מנהגי ישראל תורה.

יב. וואס ס'איז נוגע לפועל:

פאראן אזעלכע וואס טענה'ן, בשעת איך קען מקרב זיין א אידן צו אידישקייט — איז וואס זאל איך דא גיין מאכן חשבונות? איך וועל פארבויגן א ביסל וועגן מחיצות אין א שול וכדומה, דערווייל אבער וועלן דאך קומען נאך א סך אידן אין שול, און זיי וועלן נענטער ווערן צו אידישקייט.

און נאך טענה'ט מען: מילא אין א סביבה פון אידן שומרי תורה ומצוות, דארף מען טאקע מהדר זיין אויך אויף א קוצו של יו"ד, אבער בשעת מען געפינט זיך אין אן ארט וואס ס'איז דא קעגנערשאפט צו תורה ומצות, דעמאלט דארף מען פארבויגן אויפן "טפל", בכדי צו פארהיטן דעם עיקר.

איז למה הדבר דומה — צו וואס איז דאס געגליכן — צו איינעם וואס וועט זאגן, אז אין דער היים און אין א שעת שלום וועט ער גיין מיט כלי־זיין, ווארום הגם עס איז טאקע א שעת שלום, פונדעסטוועגן איז זיכערער בשעת ער וועט גיין מיט כלי זיין. אבער בשעת ער גייט אויף מלחמה, וועט ער גיין אן כלי־זיין, וויילע: ערשטנס, וויל ער אז מען זאל ניט דערקענען אז ער איז א שונא. צווייטנס, כדי ער זאל זיך קענען גרינגער באוועגן, בשעת ער וועט דארפן. פארשטייט מען דאך אז עס איז א שטות גדול ומוחלט.

יג. אויף א געוויסער אסיפת הרבנים מיט יארן צוריק האט איינער געזאגט, אז בשעת מען נוצט וואסער אויף טרינקען, איז א נפקא מינה צי עס איז גוטע וואסער צי ניט: בשעת מען דארף אבער לעשן א שריפה, איז ניט קיין נפקא מינה וועלכע וואסער דאס איז. האט אים כ"ק מו"ח אדמו"ר געענטפערט: דאס איז נאר דאן בשעת עם איז זיכער אז דאס איז וואסער, עס איז מער ניט א קלער צי ס'איז ריינע וואסער אדער ניט. בשעת אבער עס איז גאר ניט קיין וואסער, נאר עס איז קעראסין — נעפט — דעמאלט איז ניט נאר וואס מען קען דערמיט ניט לעשן די שריפה, נאר אדרבה, די שריפה וועט נאך ווערן שטארקער, הגם אז קעראסין איז אויך א משקה.

און אזוי איז אויך בנוגע דעם אויבנדערמאנטן ענין, אז מיט משנה זיין אפילו א מנהג ישראל איז ניט נאר וואס מען קען דערמיט ניט פועל'ן לטובה אויף דער סביבה, נאר גאר פארקערט.

אזוי ווי עס איז דא אין גמרא, בנוגע די סליחה וכפרה פון יום כפור, אז אפילו למאן דאמר עצומו של יום מכפר אן תשובה, און אפילו אויף עבירות וואס ער האט געטאן יום כיפור גופא, אבער אויף עבירות וועלכע ער האט געטאן אין יום כיפור, וואס זיינען פארבונדן מיט איסורים פון יום כיפור אליין, איז יום כיפור ניט מכפר, ווייל אין קטיגור נעשה סניגור.

יד. און אויף דער טענה, אז וועמען ארט דאס אז ער וועט פארבויגן א חוט השערה, וויבאלד אז דורך דעם וועט ער פארדינען דעם עיקר?

זיינען פאראן דערויף צוויי תשובות:

א) אפילו אויבעס וואלט געווען זיכער, אז מען וועט האבן דורך דעם די גרעסטע תועלת אין קירוב ישראל לאביהם שבשמים, שטייט אבער אויף אזעלכע ענינים: אל תהי צדיק הרבה. מען דארף ניט זיין פרימער פון דער תורה. וויבאלד אז על פי שולחן ערוך טאר מען ניט, דארף ער ניט זיין פרימער פארן שולחן ערוך, און דארף ניט זארגן אויף מקרב זיין אידן צו אידישקייט מער ווי תורה זארגט.

קען ער דאך ווייטער טענה'ן: גוט, איך בין טאקע ניט מחוייב צו זארגן פאר אידן מער ווי תורה זארגט פאר זיי, אבער וועמען ארט דאס אז איך וועל יא זארגן? דארף מען אים ענטפערן אז ס'איז ניט אזוי, ער האט באמת ניט קיין רשות עובד צו זיין אויף דברי תורה, צוליב זיין פרומקייט. און ווער זאגט דאס אז די תועלת פון מקרב זיין אידן (וואס ער מיינט אז ער וועט דורכדעם דערגרייכן) איז וויכטיקער ווי דער דין אין שולחן ערוך.

ב) דאס אלץ וואלט געווען אפילו אויב מען וואלט געווען זיכער אז דער סארט פירונג ברענגט א וויכטיקן נוצן. דער אמת איז אבער, אז וויבאלד דאס איז ניט על פי תורה, וועטעס זיכער ניט ברענגען קיין תועלת — נוצן — נאר אדרבה, קלקול — שאדן.

טו. און דאס איז וואס מיר זאגן: הא לחמא עניא די אכלו אבהתנא בארעא דמצרים, וואס דאס איז א תיקון אויף דעם וואס יוסף האט געזאגט הא לכם זרע.

מיר ווייסן — זאגן מיר — אז דורך דעם וואס יוסף האט געזאגט הא לכם זרע איז — אכלו אבהתנא בארעא דמצרים, האט דאס גורם געווען דעם גלות מצרים כנ"ל. דערפאר איז כאטש כל דכפין ייתי וייפול כל דצריך ייתי ויפסח, מען דארף טאקע אלעמען מקרב זיין, אבער מען דארף עס טאן נאר אין דעם וועג ווי תורה מאנט, טאקע ייתי וייכול, אבער מיטן באדינג אז ייתי ויפסח, ער דארף און מוז מאכן דעם גאנצן סדר הפסח.

און דורך דעם וואס מען גייט אין דער וועג, פועל'ט מען, אז הגם השתא הכא און השתא עבדין, פונדעסטוועגן איז לשנה הבאה בארעא דישראל און לשנה הבאה בני חורין.

(משיחת ליל ב' דחה"פ, תשי"ד)

הערות שוליים